به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی در نشست «جریان شناسی تفاسیر معاصر» که از سوی انجمن قرآن پژوهی حوزه علمیه قم برگزار شد، به تبیین جریان های قرآنی ایران و رویکردهای آن پرداخت.
رئیس مدرسه عالی قرآن و حدیث جامعه المصطفی العالمیه درباره جریان های قدیمی در تفسیر قرآن کریم گفت: در این دوره، تفاسیر روایی مانند البرهان، تفاسیر اجتهادی مانند مجمع البیان، تفاسیر عرفانی مانند کشف الاسرار و تفاسیر کلامی و فلسفی وجود داشت.
وی با اشاره به بروز تفاسیر جدید در دوره معاصر اظهار داشت: تفاسیر اجتماعی مانند نمونه، تفاسیر تربیتی مانند نور، تفاسیر کلامی و فلسفی مانند تفسیر کلام، تفاسیر علمی، تفاسیر عرفانی مانند بیان السعاده و تفاسیر التقاطی و انحرافی مانند تفسیر گروه فرقان، منافقان و...، از تفاسیر دوره جدید می باشند.
حجت الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی با بیان این که تفسیر علمی از تفسیر اجتماعی برگرفته شد، گفت: این نوع تفسیر، سه نوع گرایش دارد که شامل علوم تجربی و طبیعی، تفسیر ریاضیات (عددی) و تفسیر علوم انسانی می باشد.
وی افزود: تفسیر علوم تجربی در دو دوره اخیر دیده می شود، نخستین دوره آن به اوایل قرن بیستم باز می گردد که اشکالات فراوانی نسبت به آن وجود داشت؛ دور دوم نیز در دهه اخیر مشاهده می شود که با رویکردی جدید انجام می شود و از همین رو اشکالات کمتری نسبت به آن وارد می گردد.
عضو هیئت علمی جامعه المصطفی با بیان این که تفسیر ریاضی یا عددی  در حدود 40 سال عمر دارد که با اقبال عمومی همراه نشده و اشکالاتی بر آن وارد گردیده است، گفت: تفسیر علمی علوم انسانی اوج تفسیر علمی است که در این جریان گرایش های زیادی وجود دارد.
وی افزود: گرایش های این نوع تفسیر شامل تفسیر اجتماعی، تفسیر اخلاقی، تفسیر سیاسی، تفسیر مدیریتی ، تفسیر حقوقی، تفسیر اقتصادی، تفسیر روانشاختی، تفسیر تربیتی و تفسیر تاریخی می باشد که امروزه این گرایش ها به دلیل رشد رشته های علوم انسانی در مقاطع دکتری در مجامع علمی و دانشگاهی ارائه می گردد.
حجت الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی درباره گرایش تربیتی تفسیر علمی علوم انسانی گفت: این نوع تفسیر نخستین بار توسط حسین میرزاخوانی در سال 1369 انجام شده که کتابی در این عرصه نوشت، بعد زا آن التفسیر التربوی القرآن، از سوی انور الباز نوشته شد و اخیرا نیز تفسیر میان رشته ای قرآن و تربیت در 6 جلد توسط اینجانب نگاشته شد.
وی با اشاره به رویکردهای این نوع گرایش تفسیر علمی گفت: در یک روش، مفسر به دنبال توضیح و تبیین آیات تربیتی است که بخش عظیمی از آیات را در بر می گیرد و به صورت ترتیبی نوشته می شود
استاد و پژوهشگر تفسیر قرآن کریم خاطرنشان ساخت: رویکرد دوم، استنباط نظام تربیتی قرآن که شامل مبانی، اصول، اهداف و روش های تربیتی و... خواهد بود و به صورت تفسیر موضوعی تحقق می یابد.
وی در پایان افزود: رویکرد سوم این روش تفسیر علمی، داشتن نگاه تربیتی به قرآن که در این رویکرد پیام های تربیتی از همه آیات قرآن کریم استنباط می گردد.

در ادامه حجت الاسلام  علوی مهر از محققان حوزه نیز بیان داشت: از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران، تا کنون، مباحث تفسیری در ایران و سایر کشورها ماطبق با دو سه قرن گذشته بوده و جهش صورت گرفته دراین عرصه به دلیل پیشرفت علم و... است و از سوی دیگر نیازهای انسانی نیز روبه گسترش بوده است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: انواع جریانات تفسیری وجود دارد که در دوره معاصر تفسیر قرآن به قرآن دارای جلوه  بسیار زیبایی داشته است. در کنار این تفسیر، تفسیر های علمی نیز مورد توجه قرار گرفت که در عرصه های اقتصادی اجتماعی، روانشناسی، تربتی، حقوقی و... شاهد کارهای ارزشمندی هستیم.
وی با اشاره به نحله های فکری تفسیر عقلی  گفت: نخستین نحله، عقل گرایان نواعتزالی هستند که منشأ آن در مصر بود و در ایران نیز حامیانی از میان روشنفکران داشت که تفکرات آنها آمیخته با مباحث عقلی کلامی و مباحث فلسفه دین از نوع فلسفه غرب بود.
حجت الاسلام علوی مهر درباره آثار این نوع تفسیر قرآن گفت: تنها تأثیر مثبت این نوع تفسیر به چالش کشیدن  مذاهب سنتی  اهل سنت مانند اشاعره و سلفی هاست و اعتراضات فراوانی نسبت به دیدگاه ها و باورهای آنها دارد و ایده های آنها را مطابق با عقل نمی داند.
وی با بیان این که این نوع تفسیر، دارای آثار منفی فراوانی است، گفت: تکثر گرایی دینی، نسل گرایی و بی توجهی به پیوند متن و مؤلف، تجربه دینی و پایین آمدن مقام وحی در حد تجربه بشری، جواز ربا و نپذیرفتن سحر و... از جمله اشکالات فراوانی بود که نسبت به این نحله تفسیری انجام می شد.
 استاد و پژوهشگر تفسیر قرآن کریم ادامه داد: مکتب دوم در این عرصه مکتب فلسفی بر اساس حکمت متعالیه  می باشد که سردمدار این عرصه، حضرت آیت الله جوادی آملی می باشد  که تفسیر تسنیم نماد کاملی ا تفسیر عقلی به شمار می آید.
وی با بیان این که در تفسیر المیزان علامه طباطبایی  نیز علاوه بر اثبات وجود خدا با برهان های عقلی، در عرصه نبوت، معاد، توحید، صفات الهی و.. نیز از تفسیر عقلی استفاده شده است، ولی به صورت صریح مطلبی دراین باره مطرح نیست، گفت: تفسیر تسنیم  نظریه های عقلی را مطرح می کمند و تفسیر عقلی را تفسیر با عقل منبع می داند.
حجت الاسلام  علوی مهر ادامه داد: در تفسیر تسنیم فراوان اثبات و برهان می آید و مملو از برهای عقلی برای اثبات دین و آموزه های قرآنی است. این تفسیر در حوزه نظری و عملی گسترده ترین تفسیر است، در حالی که نواعتزالیون انحرافات فراوانی دارند.
انتهای پیام// ۱۵/ ۳۱۳